20 năm - từ âm vang linh thiêng đến giao hưởng toàn cầu

Trong lịch sử văn hóa nhân loại, hiếm có di sản nào mang sức sống mãnh liệt như Không gian Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên. Ngày 25/11/2005, tại Paris, UNESCO đã khắc tên di sản này vào danh mục Kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại - không chỉ công nhận giá trị âm nhạc, mà còn khẳng định cồng chiêng là linh hồn của đại ngàn, là cầu nối giữa con người với thần linh, cộng đồng với vũ trụ.

20 năm sau, vào đúng thời điểm thế giới đang tìm kiếm những giá trị văn hóa chân thực giữa cơn lốc toàn cầu hóa, Lễ hội cồng chiêng Đông Nam Á 2025 tại Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng nổi lên như một tuyên ngôn mạnh mẽ: Di sản không phải là quá khứ bị đông cứng, mà là tương lai đang được sáng tạo; đồng thời triển khai các cam kết khi thành phố Đà Lạt gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo trong lĩnh vực Âm nhạc của UNESCO. Với chủ đề “Âm vang Di sản - Gắn kết tương lai”. 

Bốn chương trình - bốn cuộc cách mạng trong một

 Lễ hội cồng chiêng Đông Nam Á 2025 được thiết kế như một hành trình xuyên không gian và thời gian, với bốn chương trình diễn ra tại các địa điểm biểu tượng của Lâm Đồng, tạo nên hiệu ứng domino văn hóa chưa từng có trong thời gian qua:

1. Chương trình Ngày hội Văn hóa các dân tộc thiểu số tỉnh Lâm Đồng lần thứ I, năm 2025: sự kiện diễn ra từ ngày 21, 22/11/2025, tại phường Đông Gia Nghĩa, tỉnh Lâm Đồng. Đây là mở màn mạnh mẽ, quy tụ 1.200 nghệ nhân từ 40 buôn làng - con số lớn nhất lịch sử tỉnh Lâm Đồng. Điểm đột phá công nghệ: AR Hololens 3 (Microsoft) cho phép du khách “nhìn thấy” những bí ẩn kỳ thú hiện ra bên cạnh nghệ nhân đang gõ chiêng. Bảo tàng số blockchain: 100 bộ chiêng cổ được quét 3D 8K, lưu trữ vĩnh viễn trên nền tảng UNESCO – bất kỳ ai trên thế giới cũng có thể “gõ thử” qua app.

2. Trình diễn thời trang thổ cẩm: sự kiện diễn ra ngày 19/12/2025 tại Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển quần thể khu du lịch PiNi, thôn Đạ Nghịt, phường Lang Biang - Đà Lạt. Sự kiện thời trang quốc tế đầu tiên biến thổ cẩm Tây Nguyên thành nét văn hoá độc đáo; sân khấu biểu diễn thời trang thổ cẩm ở giữa rừng thông, phía dưới là suối Đạ Nghịt - người mẫu như bay giữa đại ngàn. Lần đầu tiên thổ cẩm được ứng dụng công nghệ dệt 4.0: Thổ cẩm K’Ho được dệt bằng máy công nghệ cao kết hợp tay, xử lý nano chống nhăn, nhuộm bằng lá rừng tự nhiên, với thông điệp phát triển văn háo cần chung tay bảo vệ môi trường.

3. Ngày hội Cà phê Di Sản toàn cầu: diễn ra từ ngày 18-20/12/2025 tại Quảng trường Lâm Viên, do công ty TNHH TNI King Coffee thực hiện. Cà phê “nghe được” tiếng chiêng, người dùng cà phê hoà quyện với văn hoá cồng chiêng; đây là sự kiện độc nhất vô nhị kết hợp hương vị cà phê + âm thanh cồng chiêng. Chương trình chào đón mùa vụ, biểu diễn ca nhạc, không gian trưng bày sản phẩm cà phê, không gian trải nghiệm văn hóa và ẩm thực. Triển lãm di sản cà phê: Sản phẩm cà phê từ nguồn gen cây mẹ trồng gần 100 năm tuổi ở Đà Lạt - di sản nông nghiệp và hành trình 20 năm phục tráng giống cà phê Bourbon bị lãng quên vươn tầm thế giới. Hội thảo quốc tế cà phê và ký kết Liên minh cà phê toàn cầu.

4. Đêm hội “Hòa âm Cồng chiêng Đông Nam Á”: diễn ra vào lúc 19h30, ngày 20/12/2025 tại Quảng trường Lâm Viên, bao gồm 16 đội tham gia: 03 đội nghệ nhân cồng chiêng khu vực Tây Nguyên: tỉnh Gia Lai, tỉnh Đắk Lắk, tỉnh Quảng Ngãi; 02 đội nghệ nhân cồng chiêng khu vực phía Bắc: Mường, Thái;  05 đội nghệ nhân cồng chiêng các nước trong khu vực Đông Nam Á, dự kiến: Campuchia, Lào, Malaysia, Indonesia, Philippines và 06 đội nghệ nhân cồng chiêng của tỉnh Lâm Đồng.

Những sự khác biệt của lễ hội Cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 mang tầm cỡ quốc gia và đẳng cấp quốc tế

Lễ hội Cồng Chiêng Tây Nguyên đã được tổ chức 5 lần dưới hình thức Lễ hội quy mô toàn vùng trong 15 năm qua, tại các năm 2007, 2009, 2015, 2017, 2018 được luân phiên các tỉnh Tây Nguyên, những sự kiện mang tính nội vùng, nghi lễ, bảo tồn thụ động. Lễ hội 2025 là cuộc cách mạng văn hóa 5.0, bởi kết hợp di sản cổ xưa + công nghệ cao + thời trang toàn cầu + ẩm thực đa giác quan + giao lưu quốc tế. Đây không chỉ là lễ kỷ niệm, mà là mô hình phát triển bền vững mới cho di sản phi vật thể, thực hiện cam kết khi Đà Lạt gia nhập mạng lưới các thành phố sáng tạo âm nhạc UNESCO (2023). Qua nghiên cứu cho thấy Lễ hội Cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 có những sự khác biệt mang tầm cỡ quốc gia và đẳng cấp quốc tế:

1. Quy mô: các Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên trước đây chỉ mang tính nội vùng Tây Nguyên, nhưng Lễ hội Cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 có quy mô số đội tham gia nhiều, cả trong và ngoài nước. Bao gồm 16 đội tham gia: 03 đội nghệ nhân cồng chiêng khu vực Tây Nguyên: tỉnh Gia Lai, tỉnh Đắk Lắk, tỉnh Quảng Ngãi; 02 đội nghệ nhân cồng chiêng khu vực phía Bắc: Mường, Thái;  05 đội nghệ nhân cồng chiêng các nước trong khu vực Đông Nam Á, dự kiến: Campuchia, Lào, Malaysia, Indonesia, Philippines và 06 đội nghệ nhân cồng chiêng của tỉnh Lâm Đồng; không chỉ đông về số đoàn tham gia mà số lượng nghệ nhân, diễn viên tham gia cũng nhiều hơn rất nhiều lần so với các Lễ hội cồng chiêng trước.

2.Công nghệ theo xu thế thời đại: các Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên trước đây chỉ ứng dụng công nghệ Analog AR, nhưng Lễ hội cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 ứng dụng công nghệ 3D mapping, drone, sonic seasoning hiện đại và ấn tượng;

3. Biễu diễn thời trang đẳng cấp: Lần đầu tiên biểu diễn thời trang Thổ cẩm tầm cỡ quốc gia và đẳng cấp quốc tế bởi quy mô  người tham dự và hiện đại hoá sản phẩm thổ cẩm, nhằm giới thiệu văn hoá các dân tộc Tây Nguyên vươn tầm thế giới.

4. Cam kết bảo tồn và phát triển theo tiêu chí UNESCO: Lần đầu tiên Lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên được xem như một hoạt động âm nhạc của thành phố Đà Lạt  cam kết theo tiêu chí thành phố sáng tạo trong lĩnh vực Âm nhạc của UNESCO;

5. Tôn vinh lồng ghép ngành hàng chủ lực Tây Nguyên trở thành di sản: Lần đầu tiên Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên tổ chức Ngày hội Cà phê di sản toàn cầu, với nhiều hoạt động ấn tượng như: Không gian trưng bày sản phẩm cà phê, Không gian Trải nghiệm văn hóa và ẩm thực; Triển lãm di sản cà phê: sản phẩm cà phê từ nguồn gen cây mẹ trồng gần 100 năm tuổi ở Đà Lạt - di sản nông nghiệp và hành trình 20 năm phục tráng giống cà phê Bourbon bị lãng quên vươn tầm thế giới. Hội thảo quốc tế cà phê và ký kết Liên minh cà phê toàn cầu.

 6. Xác lập nhiều kỷ lục độc đáo, ấn tượng: Thông qua chuỗi sự kiện Lễ hội Cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025, Hội kỷ lục gia Việt Nam sẽ xác lập các kỷ lục xứng tầm; đồng thời Hội kỷ lục gia Việt Nam sẽ lập hồ sơ đề cử Lễ hội cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 đến Tổ chức Kỷ lục Châu Á xem xét, thẩm định Lễ hội cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 là Kỷ lục Châu Á.

 Có thể nói Lễ hội Cồng chiêng Đông Nam Á 2025 không chỉ là sự kiện - mà là cuộc cách mạng văn hóa toàn cầu. Tất cả chúng ta hãy chờ đợi Đà Lạt tháng 12/2025, Đà Lạt với sự kiện văn hoá khác biệt tầm cỡ quốc gia và đẳng cấp quốc tế; khi tiếng chiêng cuối cùng hòa vào gió núi và ánh đèn led mờ dần trong sương, cả thế giới sẽ cùng nhận ra: cồng chiêng không còn là âm thanh của quá khứ, mà là nhịp tim của tương lai. Hai mươi năm trước, UNESCO chỉ ghi danh một di sản; hai mươi năm sau, Đà Lạt đã biến nó thành giao hưởng toàn cầu - từ sàn diễn thổ cẩm giữa ngàn thông đến ly cà phê vang tiếng chiêng, từ bảo tàng số blockchain đến trái tim hàng triệu khán giả. Đây không phải kết thúc, mà là khởi đầu của một kỷ nguyên mới: di sản không còn nằm trong bảo tàng, mà sống, thở và dẫn dắt nhân loại. Cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 đã trở về nhà - và từ đây, nó sẽ vang vọng mãi lan toả di sản văn hoá trong lòng nhân loại./.