Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) là hiệp định thương mại tự do (FTA) có quy mô lớn nhất, có hiệu lực từ ngày 1/1/2022, hứa hẹn mang đến nhiều cơ hội, song cũng không ít thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam, nhất là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh nông sản.

RCEP sẽ mang đến nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức cho doanh nghiệp Việt. Ảnh: Linh Đan

• RCEP

RCEP bao gồm 10 quốc gia ASEAN và 5 nước đối tác của ASEAN là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand được ký kết vào ngày 15/11/2020 sau 8 năm đàm phán. Hiệp định hợp nhất hơn 2,2 tỷ người, với GDP 26,2 nghìn tỷ USD, chiếm khoảng 30% GDP toàn cầu và trở thành khu vực thương mại tự do lớn nhất trên thế giới. RCEP kết nối khu vực Đông Nam Á với các nước lớn trong khu vực, không chỉ bao hàm các sản phẩm nông nghiệp hay các mặt hàng sản xuất và lắp ráp, mà còn cả các dịch vụ và lĩnh vực thương mại điện tử, với quy định, mỗi quốc gia thành viên phải bảo đảm dành chế độ ưu đãi thuận lợi cho tất cả các quốc gia đối tác như nhau.

Vì vậy, việc Việt Nam ký kết RCEP đánh dấu mốc quan trọng trong tiến trình hội nhập kinh tế cũng như mang lại các lợi ích thiết thực. Khi thực thi RCEP, ngoài việc tạo nên một thị trường lớn, Việt Nam và các nước đối tác sẽ xóa bỏ thuế quan đối với ít nhất 64% số dòng thuế ngay khi hiệp định có hiệu lực. Đến cuối lộ trình sau 15 - 20 năm, Việt Nam sẽ xóa bỏ thuế quan với khoảng 85,6% - 89,6% số dòng thuế với các nước đối tác, trong khi các nước đối tác xóa bỏ thuế quan cho Việt Nam khoảng 90,7% - 92% số dòng thuế. RCEP có hiệu lực sẽ tạo nên một khuôn khổ ràng buộc pháp lý trong khu vực về chính sách thương mại, đầu tư, sở hữu trí tuệ, thương mại điện tử, giải quyết tranh chấp... góp phần xây dựng môi trường thương mại công bằng trong khu vực.

• CƠ HỘI VỚI DOANH NGHIỆP VIỆT

Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, khi RCEP được thực thi, việc tiếp cận thị trường sẽ mang tính bền vững hơn, không có sự cạnh tranh bất bình đẳng. Việc mở cửa thị trường sẽ sâu - rộng hơn, đảm bảo cho các doanh nghiệp Việt được quyền tham gia vào thị trường các quốc gia trong khu vực kể cả thương mại cũng như đầu tư, giúp làm tăng khả năng tiếp cận thị trường xuất khẩu và nhập khẩu. 

RCEP cũng sẽ giúp thiết lập thị trường xuất khẩu ổn định dài hạn cho các doanh nghiệp Việt, mở thêm cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia các chuỗi giá trị và sản xuất mới trong khu vực; đồng thời, giúp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, công nghiệp chế biến, may mặc... vào thị trường các nước thành viên, với quy trình xuất, nhập khẩu được đơn giản hóa, giúp giảm thời gian và chi phí cho các doanh nghiệp Việt, tăng tỷ suất lợi nhuận… Song song đó, các doanh nghiệp Việt cũng sẽ tiếp cận thuận lợi hơn với nguồn nguyên liệu, phục vụ chuỗi sản xuất các mặt hàng có thế mạnh xuất khẩu.

Ngoài ra, các thị trường trong khối RCEP đang bao trùm gần như toàn bộ chuỗi sản xuất của nhiều loại hàng Việt Nam, như: sản phẩm điện tử, dệt may, giầy dép, thực phẩm chế biến… Đây là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng hơn nữa thị trường, thúc đẩy tiêu dùng sản phẩm của doanh nghiệp tới thị trường các nước thành viên RCEP và sẽ đem đến cho Việt Nam một nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ với nhu cầu tiêu dùng lớn. RCEP cũng sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam giảm chi phí giao dịch, tạo dựng môi trường đầu tư, kinh doanh minh bạch, thân thiện hơn nhờ hài hòa các quy định hiện hành, áp dụng các quy định trong khuôn khổ các FTA khác nhau của ASEAN; góp phần tăng cường hợp tác kỹ thuật và vị thế của Việt Nam trong giải quyết tranh chấp về thương mại và đầu tư.

• THÁCH THỨC CỦA DOANH NGHIỆP KHI THỰC THI RCEP

Bên cạnh những mặt thuận lợi, RCEP cũng mang tới những thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam. Đó là, thách thức về năng lực cạnh tranh giữa các doanh nghiệp Việt Nam với các nước tại các thị trường trong khối RCEP, do các doanh nghiệp Việt Nam còn phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên liệu, phụ liệu nhập khẩu từ bên ngoài; trong khi nhiều đối tác trong RCEP có cơ cấu sản phẩm tương tự Việt Nam, nhưng năng lực cạnh tranh mạnh hơn. Ngoài ra, cam kết trong RCEP cũng buộc nhiều nước trong khối cắt giảm thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc. Như vậy, các doanh nghiệp Việt Nam không những buộc phải cạnh tranh tại thị trường trong nước với một loạt hàng hóa mới có giá thành thấp hơn từ Trung Quốc, Hàn Quốc và nhiều nước ASEAN; mà còn phải cạnh tranh với hàng hóa của Trung Quốc tại thị trường các nước thành viên RCEP. 

Hiện nay, năng lực thực hiện hợp đồng của các doanh nghiệp Việt Nam còn cách xa thực tiễn, do còn có những điều kiện khách quan tác động đến việc thực hiện hợp đồng. Do đó, khi soạn thảo hợp đồng, các doanh nghiệp phải thận trọng, phân định rõ trách nhiệm của các bên, lường trước được các tình huống có thể xảy ra và đưa được vào trong hợp đồng; tránh soạn thảo hợp đồng nào sơ sài, dễ dẫn đến tình trạng tranh chấp... Việc trang bị kiến thức luật pháp quốc tế, kinh nghiệm tham gia và xử lý các vụ tranh chấp đối với các doanh nghiệp Việt còn nhiều hạn chế. Vì vậy, doanh nghiệp Việt cần chủ động nắm bắt và chuẩn bị trước về các tác động bất lợi của RCEP để tránh gia tăng cạnh tranh ngay tại thị trường nội địa.

Việc chênh lệch về nguồn nhân lực giữa các doanh nghiệp Việt Nam với các nước trong RCEP sẽ khiến cơ hội thúc đẩy xuất khẩu dịch vụ chuyên nghiệp sang các nước RCEP bị hạn chế. Bên cạnh đó, điểm yếu chính của dịch vụ tài chính Việt Nam là chất lượng dịch vụ, thương hiệu và uy tín, kinh nghiệm, trình độ quản lý, áp dụng công nghệ tại các tổ chức tài chính sẽ dẫn đến nguy cơ các dịch vụ ngân hàng sẽ phải đối mặt với cạnh tranh khốc liệt từ các nước RCEP…

http://baolamdong.vn/