Giữa đất cà phê Mê Linh, Lâm Hà, những vườn cà phê vẫn đang xanh ngắt, chờ ngày trái chín đỏ. Nhưng, một gia đình đang thu hoạch những trái cà phê vàng lạ mắt.

Gia đình ông bà Nguyễn Văn Thanh, Nguyễn Thị Thắm, Thôn 2, xã Mê Linh, huyện Lâm Hà đang tích cực thu hoạch cà phê. Khác với những vườn cà phê Robusta truyền thống, nông dân chờ trái chín đều, trải bạt hái đồng loạt thì ông bà chăm chỉ lựa hái từng trái một. Bà Thắm cho biết, đây là vườn cà phê Bourbon của gia đình, được hái và chế biến theo phong cách hái lựa trái chín và chế biến ướt. Một điều rất đặc biệt, đây là vườn cà phê được trồng dưới tán bơ Boot.

Bà Nguyễn Thị Thắm chia sẻ, cũng như hầu hết nông dân Mê Linh, gia đình ông bà cũng trồng cà phê, trồng bơ. Giai đoạn bơ cao giá, ông bà đã chuyển sang trồng thuần bơ Boot. Rồi bơ giảm giá, cà phê tăng, ông bà dự định tái canh lại cà phê. Nhưng tái canh, trồng lại cà phê Robusta thì phải chặt vườn bơ Boot đang rất sai quả, ông bà suy nghĩ để tìm hướng đi khác. Nghiên cứu mãi, tìm hiểu các dòng cà phê khác nhau cũng như giá trị kinh tế, ông Nguyễn Văn Thanh quyết định thay đổi hoàn toàn, chuyển sang trồng thử giống cà phê Bourbon nổi tiếng của vùng Cầu Đất, Đà Lạt.

Ông Nguyễn Văn Thanh trực tiếp đến Cầu Đất tìm hiểu về giống cà phê Bourbon kể lại, ông đã được nghe nông dân ở đây kể về về các giống cà phê quý. Nhận thấy dòng cà phê Bourbon - một nhánh của cà phê Arabica cho trái to, thích hợp sống dưới tán của các loại cây cao khác, ông quyết định mang giống về trồng trong vườn nhà. Ông bảo, ở Đà Lạt, ông thấy cà phê Bourbon sống chung dưới tán hồng. Vì vậy, ở đất Mê Linh, dưới tán vườn bơ, cà phê Bourbon có thể phát triển được. Vậy là năm 2021, ông mạnh dạn mang gần 1 ngàn cây cà phê Bourbon về trồng thử nghiệm ngay trong vườn bơ của gia đình.

Chăm sóc cà phê Arabica có nhiều điểm khác biệt so với cà phê Robusta truyền thống, bà Nguyễn Thị Thắm chia sẻ. Cà phê Arabica được trồng dày hơn, cần mức độ chăm sóc nhiều hơn, lượng phân bón cao hơn so với cà phê Robusta. Ông bà cũng mày mò, tìm hiểu từ các nông dân Đà Lạt cách chăm sóc cà phê Arabica. Và, không phụ lòng người, vụ cà phê 2023, những cây cà phê vàng Bourbon đã cho mùa trái bói đầu tiên. “Cà phê vàng Bourbon cho trái có nhân rất to, thực sự khi cây ra bói, gia đình tôi rất mừng vì đã thành công. Trước đây, vùng Mê Linh đã từng trồng cà phê Arabica nhưng năng suất không cao bằng Robusta, cũng khó chăm sóc hơn nên sau này, bà con chuyển hết sang Robusta. May mắn, vườn cà phê của gia đình tôi đã thực sự thích ứng với thổ nhưỡng của Mê Linh”, bà Nguyễn Thị Thắm vui mừng chia sẻ.
 
Bà Thắm cho biết, năm 2023, vườn cà phê Bourbon cho thu 3 tấn cà phê tươi. Năm nay, dự đoán thu được 5 tấn cà phê tươi. Bà Nguyễn Thị Thắm cũng thừa nhận, xét về năng suất, cà phê Arabica không cao bằng cà phê Robusta. Bù lại, giá trị của cà phê Arabica cao hơn hẳn. “Gia đình chúng tôi không hái bán xô mà chủ động thu hoạch và chế biến cà phê. Gia đình hái lựa từng trái chín, sau đó chế biến ướt ngay tại nhà, phơi khô và để dành bán cho người yêu thích cà phê Bourbon. Hiện tại, gia đình tôi hầu hết cung cấp cho những người ưa thích dòng Arabica và cung cấp cho một số quán cà phê, không bán cà phê hạt đại trà”, bà Nguyễn Thị Thắm chia sẻ và cho biết thêm, trồng và chế biến cà phê Bourbon tuy mất nhiều thời gian nhưng bù lại, giá trị kinh tế cao hơn. Theo bà, với những gia đình có diện tích đất ít, có thể chăm sóc kỹ càng, hái lựa từng trái, có thể trồng cà phê Bourbon thay cho cà phê Arabica, Robusta đòi hỏi diện tích lớn.

Cũng theo bà Nguyễn Thị Thắm, cà phê vàng Bourbon phù hợp được với gia đình nhà bà bởi được trồng dưới tán bơ. Những cây bơ 5 năm tuổi đã rất cao, tạo tán rộng, phù hợp với dòng cà phê ưa ánh sáng tán xạ như Arabica. Đồng thời, bóng mát dưới tán bơ đã hạ nhiệt độ trung bình của đất Mê Linh, giúp dòng cà phê xứ lạnh như Bourbon có môi trường phát triển phù hợp. Vì vậy, cà phê và bơ cộng sinh, dễ chăm sóc cũng như vẫn đảm bảo năng suất ổn định.

Chị Trần Thị Khánh Hòa - Chủ tịch Hội Nông dân xã Mê Linh, huyện Lâm Hà đánh giá, vườn cà phê Bourbon của gia đình ông Nguyễn Văn Thanh, bà Nguyễn Thị Thắm là vườn cà phê vàng duy nhất của xã. Chị cho biết, vườn cà phê rất đẹp, được chăm sóc tốt, cho trái đều đặn, được nhiều bà con nông dân xung quanh quan tâm. Đây cũng là một mô hình mới, trồng cà phê dưới tán vườn cây ăn trái, mang lại thu hoạch đa dạng cho người nông dân, đồng thời vẫn đảm bảo môi trường nông thôn xanh.