Thời gian qua, tỉnh Lâm Đồng luôn quan tâm, chú trọng đến công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa và di sản thiên nhiên gắn với phát triển du lịch, tuy nhiên chưa có giải pháp đồng bộ để phát triển du lịch xanh. Đến nay, trên địa bàn toàn tỉnh Lâm Đồng có 37 di tích; trong đó có 02 di tích cấp quốc gia đặc biệt là Vườn Quốc gia Cát Tiên và Khảo cổ Cát Tiên; 18 di tích cấp quốc gia, 17 di tích cấp tỉnh. Ngoài ra, tỉnh Lâm Đồng đã tập trung triển khai có hiệu quả công tác tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn, trong đó phát huy tối đa nguồn lực xã hội để đầu tư, trùng tu, tôn tạo và phát huy giá trị các di tích đạt hiệu quả làm cho bộ mặt di tích đã có nhiều khởi sắc góp phần đẩy mạnh thu hút đầu tư nhằm phát triển có hiệu quả giá trị di tích và phục vụ du lịch. Hàng năm, tỉnh Lâm Đồng chỉ đạo triển khai hiệu quả chương trình mục tiêu quốc gia về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể bằng việc sưu tầm, bảo tồn phát huy các phong tục tập quán tốt đẹp của đồng bào dân tộc thiểu số, bảo tồn các lễ hội truyền thống, tín ngưỡng; đồng thời khai thác giá trị đa dạng sinh học và tài nguyên rừng, cảnh quan thiên nhiên phục vụ du lịch. 

    Du lịch xanh đã trở thành một xu hướng quan trọng trong ngành du lịch hiện nay và tương lai toàn cầu với sự tăng cường nhận thức về bảo vệ môi trường và khám phá các giá trị văn hóa độc đáo và tài nguyên thiên nhiên của mỗi địa phương. Đà Lạt, thành phố nằm trên vùng Tây nguyên với vẻ đẹp thiên nhiên tuyệt đẹp và di sản văn hóa độc đáo, luôn luôn trở thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách yêu thích du lịch xanh. Do đó khai thác giá trị di sản văn hóa và di sản thiên nhiên là yêu cầu tất yếu để phát triển du lịch xanh Đà Lạt hiện tại và tương lai.

      Di sản văn hóa ở Đà Lạt mang tính độc đáo, hiếm có:

     Đà Lạt được biết đến với kiến trúc độc đáo của những ngôi nhà gỗ, những tòa lâu đài và biệt thự thuộc thời Pháp thuộc. Việc bảo tồn và khai thác kiến trúc này có thể tạo ra cơ hội du lịch xanh, bằng cách khai thác bảo tồn và phát triển các công trình kiến trúc cổ và tổ chức các chương trình hướng dẫn du lịch để khách du lịch có thể khám phá và hiểu rõ hơn về lịch sử và văn hóa Đà Lạt.

      Đà Lạt là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số và là vùng đất có những truyền thống văn hóa đặc biệt, nơi hội tụ của người dân từ mọi miền đất nước, đã tích luỹ tạo bản sắc riêng có phong cách người Đà Lạt: hiền hoà, thanh lịch, mến khách. Việc bảo tồn và khai thác văn hóa này có thể bao gồm tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, trình diễn các nghệ thuật dân gian, và thúc đẩy sự gắn kết giữa cộng đồng địa phương và du khách. Đặc biệt Đà Lạt đã được UNESCO công nhận di sản tư liệu “Mộc Bản Triều Nguyễn”, di sản văn hóa phi vật thể “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và di sản thiên nhiên khu dự trữ sinh quyển thế giới Langbiang.

     Di sản thiên nhiên ở Đà Lạt luôn quyến rũ du khách gần xa

      Đà Lạt là vùng đất rất đa dạng, phong phú với núi rừng hoang sơ, khí hậu mát mẻ, trong lành, cảnh sắc thiên nhiên đẹp diệu kỳ và khu dự trữ sinh quyển thế giới Langbiang tạo nên sự trù phú cho vùng đất Đà Lạt; đây chính là những tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá để phát triển kinh tế đa ngành, đa lĩnh vực với những nét đặc thù riêng mà ít đô thị nào có được đó là: phát triển lâm nghiệp; cây công nghiệp dài ngày, rau, hoa, quả ôn và nhiệt đới; cây dược liệu, chăn nuôi đại gia súc và nuôi cá nước lạnh. Sự kết hợp độc đáo đa dạng văn hóa đặc sắc và cảnh quan thiên nhiên kỳ thú đã tạo nét riêng có du lịch Đà Lạt.

    Đà Lạt nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, với hồ, thác nước, và rừng nguyên sinh. Việc bảo vệ và khai thác các khu vực này có thể bao gồm việc xây dựng các hệ thống du lịch sinh thái, như đường đi bộ, đường mòn, và khu nghỉ dưỡng sinh thái, giúp du khách tham quan mà không gây tổn hại đến môi trường.

    Đà Lạt không chỉ là vùng trồng chè thương mại đầu tiên của Việt Nam mà còn là vùng trồng Ô long đầu tiên có quy mô lớn nhất ở Việt Nam, là vùng sản xuất rau lớn nhất của Việt Nam, là một trong những trung tâm sản xuất hoa Đông Nam Á và thế giới và nhiều đặc sản khác; do đó việc khai thác nông nghiệp đa chức năng, đa giá trị từ nông nghiệp có thể bao gồm tổ chức các tour trải nghiệm sản xuất, tham quan những mô hình nông nghiệp công nghệ cao và giới thiệu quy trình canh tác nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn; điều này không chỉ tạo ra thu nhập cho cộng đồng địa phương mà còn giúp du khách thu mua nông sản tại chỗ theo ý.

    Sau 130 năm hình thành và phát triển, đến nay Đà Lạt đã trở thành thành phố Festival Hoa, Trung tâm di sản kiến trúc Pháp của Việt Nam và khu vực; trường Cao đẳng Đà Lạt là 1 trong 1000 công trình kiến trúc đẹp nhất thế kỷ XX; Đà Lạt thành phố của ba thiên đường, Đà Lạt là thành phố thông minh… Đà Lạt là thành phố bền vững môi trường ASEAN; Đà Lạt được trang Booking.com ghi nhận đứng thứ 3 trong top 10 địa danh ngắm hoa đẹp nhất trên thế giới năm 2022; Hãng CNN của Mỹ bình chọn Đà Lạt là một trong 18 "kho báu châu Á" năm 2023; Đà Lạt đang hoàn tất hồ sơ để trình UNESCO công nhận Đà Lạt trở thành thành phố sáng tạo toàn cầu, quảng bá hình ảnh thành phố sáng tạo nhân dịp Đà Lạt 130 năm hình thành và phát triển. Có thể nói nhờ tích luỹ quá khứ sự kết hợp hài hoà, cảnh quan tự nhiên, kiến trúc cảnh quan, di sản kiến trúc, bản sắc văn hoá các dân tộc và phong cách người Đà Lạt đã trở thành “kho báu” vô cùng quý giá, hiếm có đối với Đà Lạt.

    Có thể nói Đà Lạt là vùng đất được sở hữu nhiều di sản văn hoá và di sản thiên nhiên, có nhiều tiềm năng vô giá để khai thác các loại hình du lịch như du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch trải nghiệm hệ sinh thái rừng, du lịch văn hóa, du lịch lịch sử, du lịch tâm linh, du lịch canh nông và du lịch hội nghị hội thảo để phát triển du lịch xanh hiện tại và tương lai.

    Các giải pháp phát triển du lịch xanh Đà Lạt trong tương lai

     Nhằm định vị giá trị di sản văn hoá và di sản thiên nhiên để phát triển du lịch xanh Đà Lạt tầm quốc gia và quốc tế trong tương lai, du lịch Đà Lạt cần thực hiện một số giải pháp cơ bản sau đây:

     Tiếp tục phát huy những thành quả du lịch Đà Lạt trong thời gian qua; phát huy giá trị nhân văn; tiếp tục quảng bá thương hiệu địa phương: “Đà Lạt – kết tinh kỳ diệu từ đất lành”, bằng nhiều hình thức; chuyển biến mạnh mẽ ngành du lịch từ số lượng sang chất lượng cao; cần chuyển từ du lịch tiêu tiền ít sang du lịch tiêu tiền nhiều, du khách từ lưu trú ít sang lưu trú nhiều;

     Cần có sự kết nối chiều sâu hơn giữa các vùng trong nước và các quốc gia trên thế giới; có sự kết nối trong chia sẻ sản phẩm du lịch giữa các doanh nghiệp du lịch Đà Lạt; đa dạng hóa sản phẩm du lịch: du lịch sinh thái, du lịch tâm linh, du lịch canh nông, du lịch hội nghị hội thảo, du lịch khoa học, du lịch giáo dục, du lịch giải trí và du lịch thể thao;

    Đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án tại các khu du lịch trọng điểm quốc gia như khu du lịch hồ Tuyền Lâm, khu du lịch Đan Kia – Suối Vàng, khu du lịch hồ Đại Ninh, khu du lịch hồ Prenn tương xứng với tài nguyên thiên nhiên vốn có; đồng thời có giải pháp sớm triển khai dự án công viên Bà Huyện Thanh Quan ở phía Đông Nam hồ Xuân Hương, xây dựng công trình điểm nhấn, độc đáo mang tầm cỡ quốc gia và đẳng cấp quốc tế. Có giải pháp đồng bộ đẩy nhanh dự án cao tốc Dầu Giây – Liên Khương (Tân Phú - Bảo Lộc và Bảo Lộc – Liên Khương) để khởi công vào tháng 9/2023. Triển khai dự án PPP nâng cấp Cảng hàng không Liên Khương trở thành Cảng hàng không quốc tế đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhằm thu hút lượng khách quốc tế trong thời gian tới;

     Có giải pháp khai thác có hiệu quả khu dự trữ sinh quyển thế giới Langbiang, thông qua các dự án du lịch cộng đồng, du lịch khám phá, nghiên cứu các điểm du lịch trải nghiệm. Song song với cách thu hút du khách như trong thời gian qua, trong tương lai Vườn quốc gia Bidup – Núi Bà cần nghiên cứu tạo ra các sản phẩm du lịch theo đặt hàng, thời gian tham quan phải đặt hàng trước và là tour du lịch có giá cao nhất tỉnh Lâm Đồng và Việt Nam, vì đây là khu dự trữ sinh quyển thế giới thứ 9 của Việt Nam và là đầu tiên của khu vực Tây Nguyên, khai thác giá trị tương xứng là trung tâm đa dạng sinh học quốc gia và quốc tế;

     Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch phối hợp với thành phố Đà Lạt tổ chức nhiều hội nghị xúc tiến đầu tư du lịch và các sự kiện văn hóa du lịch hấp dẫn hơn, đa dạng hơn, góp phần quảng bá hình ảnh du lịch Đà Lạt đến thị trường du lịch quốc gia và quốc tế;

    Có giải pháp thu hút đầu tư đồng bộ các dự án công nghiệp văn hóa, đặc biệt là sáng tạo nghệ thuật, thiết kế, điện ảnh và âm nhạc… đây là lĩnh vực sẽ phát triển mạnh trong tương lai mà Đà Lạt có rất nhiều lợi thế song trong thời gian qua chưa được khai thác tương xứng.     

     Có giải pháp đồng bộ, khoa học và hiệu quả thực hiện các giải pháp kinh tế ban đêm nhằm đáp ứng yêu cầu của du khách khi đến Đà Lạt;

    Thu hút các dự án đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao toàn cầu về du lịch như mô hình Thụy Sĩ; hình thành Học viện đào tạo CEO về du lịch quốc tế để tuyển sinh đào tạo học viên toàn cầu chuyên sâu về du lịch, bởi vì trên thế giới có loại hình du lịch nào thì Đà Lạt cũng có khả năng đáp ứng các loại hình du lịch đó, trừ du lịch biển - Học viện sẽ phối hợp trải nghiệm thực tế ở tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận hoặc Bình Thuận sẽ đáp ứng tất cả loại hình du lịch cho CEO toàn cầu;

     Tăng cường công tác quản lý nhà nước, thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân đối với giá trị cảnh quan môi trường của Đà Lạt; tổ chức trồng cây cảnh quan nhiều hơn nữa cho Đà Lạt; quyết tâm từ năm 2023 trở về sau tuyệt đối không để người dân lấn chiếm đất rừng, san gạt đất trái phép làm biến dạng địa hình gây mất cảnh quan môi trường, gây sạt lở đất trong mùa mưa bão.

    Để khách du lịch thực sự hiểu và thực hành du lịch xanh, cần thực hiện tốt công tác tuyên truyền về du lịch xanh. Các chương trình giáo dục có thể được tổ chức để giới thiệu về du lịch xanh và khuyến khích khách du lịch thực hiện các hành động bảo vệ môi trường khi tham gia vào các hoạt động du lịch ở Đà Lạt.

     Mở rộng hình thức hợp tác công tư để phát triển du lịch xanh ở Đà Lạt, cần có sự hợp tác giữa chính quyền địa phương, doanh nghiệp du lịch và cộng đồng địa phương. Chính quyền có thể đưa ra các chính sách hỗ trợ và quy định về du lịch xanh, doanh nghiệp du lịch có thể đầu tư vào các dự án phát triển du lịch xanh, và cộng đồng địa phương có thể tham gia vào quá trình quảng bá và quản lý du lịch.

    Khai thác giá trị di sản văn hóa và di sản thiên nhiên là một cách hiệu quả để phát triển du lịch xanh ở Đà Lạt. Việc bảo tồn và khai thác di sản này không chỉ giúp tạo ra thu nhập cho cộng đồng địa phương mà còn đóng góp vào việc bảo vệ môi trường và thúc đẩy nhận thức về bảo tồn bền vững. Sự hợp tác giữa chính quyền địa phương, doanh nghiệp du lịch và cộng đồng địa phương là yếu tố quan trọng để thúc đẩy phát triển du lịch xanh ở Đà Lạt. Thông qua việc tận dụng và bảo vệ di sản văn hóa và di sản thiên nhiên, Đà Lạt trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách và đóng góp vào sự phát triển bền vững của địa phương hiện tại và tương lai.